Jaarthema 2021 – 2022

Nieuw Doopsgezind Peil

Tijdens de Assemblee van de Wereldraad van Kerken in Busan (Zuid-Korea) in 2013 werden de lidkerken wereldwijd opgeroepen samen verder op te trekken in een Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede. Deze Pelgrimage duurt zeven jaren tot de volgende Assemblee, die zal worden gehouden in Karlsruhe, Duitsland, augustus/september 2022. De doopsgezinden in Nederland hebben gehoor gegeven aan de oproep en hun jaarthema’s ermee in overeenstemming gebracht. Het nieuwe seizoen (2021-2022) is dan ook voor ons het laatste jaar waarin de Pelgrimage-thematiek wordt aangehouden.  

Als je aan een pelgrimstocht begint, zorg je dat de inhoud van jouw bagage is afgestemd op de lange, onzekere tocht. Ook in onze geestelijke pelgrimage hebben wij zaken meegenomen die ons van belang leken voor de komende jaren. Onderweg bleek echter dat niet alles wat in onze ‘rugzak’ zat ook inderdaad nuttig was. Ook grepen wij wel eens mis, en moesten wij onderweg de inhoud aanvullen met nieuwe dingen waarvan wij van tevoren niet hadden gedacht dat wij ze nodig zouden hebben.  

In dit zevende jaar van onze pelgrimage wordt het tijd om de balans op te maken. Wat namen wij mee uit onze traditie? Een traditie die zowel gevormd werd door de eigen doperse keuzes in de tijd van de Reformatie, als door het Modernisme van de negentiende eeuw. In de loop van de tijd zijn onze geloofsopvattingen in veel opzichten veranderd. Als wij naar de hedendaagse doopsgezinde geloofsgemeenschap kijken, behoren tot ‘het doopsgezind eigene’ het afwijzen van het eedzweren, de nadruk op het verwerpen van geweld, de sterke band met de op de bijbel gerichte verkondiging en het accent op de navolging van leer en leven van Jezus van Nazareth. Er is ook meer ruimte gekomen voor de persoonlijke geloofsbeleving en spiritualiteit. Sinds het begin van de vorige eeuw is het de gewoonte om een persoonlijke geloofsbelijdenis te schrijven voor je door de doop tot te gemeente toetreedt. Je voegt jouw geloof in, in dat van de gemeente. Het is daarna een uitdaging om het geloofsgesprek steeds weer op te pakken en te blijven kijken naar wat wij samen geloven. Dat is immers wat ons richting geeft in de gemeente. 

De manier waarop wij vormgeven aan ons gemeenteleven en onze vieringen is in de loop van de tijd veranderd, net zoals dat met de tradities in de maatschappij om ons heen is gebeurd. Tradities hebben een dynamisch karakter en blijven alleen in stand als ze met de behoeften van hun tijd meegaan. 

In het komende jaar kunnen wij bij onszelf en met anderen nagaan welke geloofsopvattingen, welke gebruiken en welke gewoonten uit onze traditie ons onveranderd dierbaar zijn gebleven, aan welke elementen hieruit wij minder waarde zijn gaan hechten, en aan welke nieuw ontdekte zaken wij in het gemeenteleven een grotere plaats zouden willen geven. Een belangrijk hulpmiddel daarbij zouden onze ervaringen uit 2020 kunnen zijn, toen de wereld door de coronapandemie ineens op z’n kop stond en veel dingen die altijd vanzelfsprekend geweest waren ineens niet meer konden. Alles kwam onder druk te staan en dat bracht soms aan het licht wat wij werkelijk belangrijk vinden.  

Afstand houden, thuis werken, geen culturele activiteiten meer en lege winkelstraten werden de norm en dat voelde heel onwennig. Ook kerken konden niet op de gebruikelijke voet functioneren. Gemeenten konden niet meer op zondag samenkomen en ook huisbezoek was niet meer mogelijk. Het zorgde voor verwarring en hier en daar vast ook voor paniek. Want hoe doe je dat dan: onder die omstandigheden toch nog geloofsgemeenschap zijn? Hoe zorg je dat mensen bezield en geïnspireerd blijven? En hoe zorg je dat je op afstand toch met elkaar verbonden blijft? Nu gemeenten niet konden doen wat ze altijd deden, moesten ze zich opnieuw afvragen wie ze eigenlijk zijn, wat ze als hun opdracht zien in deze tijd en hoe ze daar nu vorm aan konden geven. Het maakte veel creativiteit los. In rap tempo werden de gemeenten digitaal ‘fit’. Digitale vieringen, mail en de telefoon zorgden ervoor dat we verbonden bleven. Palmpasen-knutselpakketten voor de kinderen en koffiedrinken per Zoom zijn ook voorbeelden van de oplossingen die werden gevonden. Waar voor de één iets wegviel met het stilvallen van de gewone kerkgang, leek er voor de ander juist ruimte te ontstaan. Ruimte om nieuwe manieren van geloofsbeleving te ontdekken en uit te proberen. Je zou de afgelopen periode daarom ook als een hele spannende en avontuurlijke tijd kunnen zien. Een tijd waarin van alles in beweging was en is, met gelovigen die van het gebaande pad afgaan en met elkaar nieuwe wegen ontdekken.  

Tegen de tijd dat we met dit nieuwe jaarthema aan de slag gaan, hopen we corona eindelijk een beetje onder controle te hebben. Dat betekent dat we in de kerkbanken weer zij aan zij uit volle borst met het orgel mee mogen zingen. Bij het schrijven van dit stuk is dit echter nog toekomstmuziek. We verlangen ernaar, maar we moeten ook nog geduld hebben. Tegelijkertijd roept het ook de vraag op hoe we tegen die tijd verder gaan. Gaan we terug naar hoe het altijd was? Of is er iets blijvend veranderd? Weten we nu misschien beter wie we zijn, als geloofsgemeenschap? En hebben we in deze onzekere tijd nieuwe vormen gevonden waar we mee verder willen? Durven we onze creativiteit ook te gebruiken om onze blik naar buiten te richten en ervoor te zorgen dat onze gemeente een aantrekkelijke plek wordt die uitnodigt tot meedoen? De onzekere tijd gaf ons misschien ook de rust om eens na te denken over waar wij nu eigenlijk samen in geloven. Kunnen wij aan mensen van buitenaf uitleggen waar wij voor staan? Vragen die wezenlijk zijn. De gemeente is er immers niet voor haarzelf. Zij is een plek waar mensen samen met anderen kunnen oefenen in mens zijn. Een plek waar je anderen ontmoet die jouw gedachten scherpen, die je bemoedigen en die samen met jou willen werken aan vrede en gerechtigheid, aan duurzaamheid en materiële gelijkheid, opdat iets van Gods Koninkrijk zichtbaar wordt in onze wereld. Hoe kunnen we Gods geest de ruimte geven om te waaien en ons te inspireren? 

Het eindpunt van een pelgrimsreis is het begin van de volgende tocht. We zijn een ervaring rijker, die ons leerde om licht te reizen, met alleen het meest noodzakelijke in de rugzak. Wat zit er nog in die rugzak? Wat hebben we er onderweg uitgehaald en achtergelaten? Wat zouden wij er alsnog uit willen halen omdat wij het eigenlijk als ballast ervaren? Waar geloven wij in? Wie willen wij in de wereld zijn? Dat zijn onze wegwijzers als geloofsgemeenschap op onze route naar de toekomst. Geïnspireerd door de titel van het document van Henk Stenvers over de toekomst van de Nederlandse doopsgezinden, Lopen op het water, stellen wij ons de vraag: wat wordt het Nieuw Doopsgezind Peil waar wij ons op gaan richten? Het is aan ons om dat Nieuw Doopsgezind Peil vast te stellen, met een gezamenlijke ontdekkingsreis in het seizoen 2021-2022, als navigatiesysteem voor de jaren die daarna komen.