Uit de schaduw  

Afgelopen zondag was de première van het nieuwe toneelstuk van Korneel Roosma over Geertruydt Jansdochter Hoyer. In dit interview van eerder dit jaar vertelt ze, samen met haar man, over de voorstelling.

Geertruydt Jansdochter Hoyer, vrouw van Menno Simons, moeder van zes kinderen. Wat weten we weinig van haar. Hoe zou haar leven eruit gezien hebben? Geboren in 1501 in Witmarsum trouwt ze in 1536 met Menno Simons. Ze krijgen zes kinderen en zullen achttien jaren doorlopend onderweg zijn, op de vlucht voor vervolging. Zij sterft in 1555, Menno in 1561. Over zijn leven is veel bekend, veel geschreven. Hij heeft ook zelf veel geschreven. Maar zij? Een vrouwenleven in de schaduw van een beroemd man, zoals zoveel vrouwenlevens in de schaduw stonden en nog steeds staan van hun mannen. Het wordt tijd deze vrouw uit de schaduw te halen en in het licht te plaatsen.  

Nieuwe opdracht 
Die opdracht heeft Korneel Roosma-de Vries zichzelf gegeven, toen de coronapandemie een einde maakte aan haar activiteiten. Korneel: ‘Ik zat thuis en dacht: wat blijft er nu voor mij over om te doen? Totdat ik me herinnerde dat jaren geleden iemand mij had gewezen op de vrouw van Menno Simons. Die vroeg zich af of het niet de moeite waard zou zijn als ik aan haar leven eens aandacht zou besteden. Ik was daar toen niet aan toegekomen. Maar nu had ik tijd. Al gauw ontdekte ik dat er maar weinig over haar bekend is. Ik ben me eerst gaan verdiepen in het leven van Menno Simons. Van een doopsgezinde zuster in Noord-Groningen kreeg ik een kopie van een artikel uit het voormalige Algemeen Doopsgezind Weekblad (ADW) over Geertruydt Hoyer, van de hand van dominee Lydie Laurense-van der Meulen. Daarmee had ik een aanknopingspunt om verder te gaan.’ 

er is weinig over haar bekend

Bijbelse vrouwen 
Het is niet voor het eerst dat Korneel Roosma zich verdiept in vrouwenlevens. Velen zullen destijds haar voorstelling over Anne Mankes-Zernike gezien hebben. Een vrouw waar Korneel zichzelf steeds meer in ging herkennen, naarmate ze zich verdiepte in haar leven. Het past wel bij Korneel om zich te verdiepen in vrouwenlevens en samen met anderen te onderzoeken wat deze vrouwen ons te zeggen hebben. Korneel: ‘Ik denk dat we behoefte hebben aan het gesprek met elkaar, om door middel van uitwisseling tot verdieping te komen. Toen ik in 2014 met emeritaat ging, miste ik vooral de uitwisseling met de gemeente. Naast af en toe voorgaan zocht ik een nieuwe opdracht voor mezelf, en dat werd een project over bijbelse vrouwen. Ik koos vooral de minder bekende vrouwen, zoals Hagar, Tamar, Lea en de moeder van Judas. Ik verplaats me dan in deze vrouwen en schrijf een toneelverhaal over hen waarin ik hun leven naar onze tijd haal. Het werden voorstellingen van circa dertig minuten. Die voorstellingen deed ik samen met een vriendin, die op haar trekzak klezmermelodiën speelde. Na afloop gingen we in gesprek met de aanwezigen. Dat was heel plezierig en verrijkend.’ 

ik koos voor de minder bekende vrouwen, zoals Hagar, Tamar en Lea

Keuzes maken 
Voor haar nieuwe project heeft Korneel gekozen voor het verhaal van Geertruydt. Korneel: ‘Ik wil het verhaal sober houden en het moet geloofwaardig zijn. We weten immers zo weinig. Wel kan ik me proberen te verplaatsen in haar situatie. Wat moet het voor Geertruydt betekend hebben om de deur achter zich dicht te trekken en Menno Simons te volgen? Menno was veel onderweg dus zal ze veel alleen geweest zijn. Altijd op de vlucht, drie van je zes kinderen aan de dood verliezen, nergens een vast thuis vinden. Hoe voel je je dan als vrouw en moeder?’ 

Naast Geertruydt wordt Geerte de Vries in de voorstelling opgevoerd als een fictieve achter-, achter-, achterkleindochter van Geertruydt. Ook zij kwam te staan voor belangrijke keuzes die bepalend zijn geweest voor haar leven. Hoe was dat voor beide vrouwen, wat hebben ze ervaren? Voor ons zijn begrippen als gelukkig zijn, de ruimte krijgen, liefde, geloof, vertrouwen en overgave, bekende begrippen. 

je maakt altijd keuzes in je leven waarvan je pas later de reikwijdte overziet

Korneel: ‘Door beide vrouwen aan het woord te laten, komen we wellicht tot de ontdekking dat deze begrippen een diepere oorsprong hebben dan we meestal beseffen. Dat was vroeger zo, en zo is het nog altijd. Je maakt altijd keuzes in je leven waarvan je pas later de reikwijdte overziet.’ 

Gezamenlijk project 
Net als eerder in 2011 werkt Korneel nauw samen met haar man Sikke. Sikke: ‘Mijn rol is vooral die van praatpaal en vragensteller. Korneel is nu aan het schrijven en we praten samen veel over het verhaal, ook over de vormgeving. Ik denk na over allerlei technische zaken die erbij komen kijken, zoals de verlichting, het geluid, de muziek en de scènewisseling van de beide vrouwenrollen. Hoe pakken we dat aan? Korneel speelt beide vrouwen in een andere tijdsgewricht, dus daar moet het decor aan aangepast worden. Er komt veel bij kijken.’ 

Kortom, het echtpaar Roosma-de Vries is volop in de weer. Het kost veel tijd en energie, maar het is fantastisch om zo samen bezig te zijn.  

Speellijst

Tekst: Tea Rienksma
Beeld: Sikke Roosma

Artikel uit Sterk verhaal

Over de kracht van het verhaal; sprookjes en de grote markt in Haarlem.

Bekijk deze publicatie