‘In die tijden was er geen vrede’

Conflicten zijn van alle tijden, in meerdere of mindere mate, soms met woorden gesust, dikwijls met wapens beslecht. Zij leiden mensen weg van samenleven in harmonie en geven voedsel aan afgunst en haat. Zo raakt men verder verwijderd van een vreedzaam leven. Het lijkt welhaast onvermijdelijk.

‘In die tijden was er geen vrede’ is een citaat uit het bijbelboek Kronieken* en beschrijft een situatie van dreiging en verval in het oude Israël van voor de Babylonische ballingschap. Vrede, shalom, was iets om naar te verlangen, om steeds weer te benoemen, juist als het dagelijks leven hard en moeilijk was. Hoewel tijd en plaats heel anders zijn, want lang geleden en onvergelijkbaar, kan zo’n zinnetje ons toch aan het denken zetten. Het is een door de eeuwen heen diepgevoelde behoefte om te kunnen leven in vrede, dat wil zeggen: zonder de dreiging om van huis en haard verdreven te worden, zonder zorgen om armoede, om honger, om ziekte. En zonder de grote zorgen om oorlog, die ineens zo heftig dichtbij komt.

zonder zorgen om oorlog, die ineens zo heftig dichtbij komt

In onze tijden geen vrede? Dat klopt toch niet helemaal, want wij leven in vrijheid, kunnen gaan en staan waar we willen en we kunnen vrijuit zeggen wat we willen. Zo lijkt het althans. Maar er woelt van alles, ook vlakbij in onze omgeving. Ontevredenheid om overheidsbeleid, wanhoop om uitbetalingen die maar steeds worden uitgesteld, wanhoop ook om torenhoge energieprijzen, die mensen aan de rand van de afgrond brengen. Wat dat laatste betreft: zo is de oorlog die gevoerd wordt in Oekraïne op een bepaalde manier ook onze oorlog geworden. De coronaperiode van de afgelopen twee jaar heeft in een aantal sectoren geleid tot baanverlies, armoedeval, schulden etc. Laten we het geen oorlog in strikte zin noemen, maar in ieder geval is er dezer dagen geen vrede…

maar er is in ieder geval geen vrede

Wat maakt ‘vrede’ zo belangrijk, dat we er een week naar genoemd hebben waarin wij ons actief bezinnen op de betekenis ervan? Psalm 34** geeft een mooie hint hierbij:

Wijk van het kwade en doe het goede
zoek de vrede en jaag die na.

Dat is in doopsgezinde kringen toch niet aan dovemans oren gezegd! Er is een lange geschiedenis van vredeswerk, afzweren van het gebruik van wapens, deelnemen aan Christian Peacemaker Teams, trainingen in geweldloze conflictoplossingen etc. te vinden en dat alles is prachtig en nodig. Zoek de vrede en jaag die na!

met een innerlijke hartstocht zoeken zij naar vrede en verlangen naar rust

Helaas is niet iedereen in staat om er op uit te trekken, te demonstreren, lang in een stiltekring te staan, of een uitgebreide Walk of Peace mee te maken. Toch zoeken ook zij, met eenzelfde innerlijke hartstocht, de vrede en verlangen ze naar de rust, die ze anderen ook zo zeer toewensen. Ik vind het een bemoedigende gedachte dat alle denken over vrede begint in je eigen binnenwereld. Vrede sluiten met jezelf, met je tekortkomingen én je mogelijkheden is een begin. Het opent de weg naar buiten naar anderen en hun problemen. Kun je niet (of niet meer) op de barricaden staan, dan kun je misschien nog wel luisteren naar anderen die midden in een conflict zitten. Alleen al luisteren helpen.

“Er is geen weg naar vrede, vrede is de weg” is een uitspraak van Gandhi, waar ik dikwijls aan moet denken bij alle initiatieven die ontplooid worden om vrede een beetje dichterbij te brengen. Gandhi heeft met zijn leven laten zien hoe innerlijke vrede hem hielp om als vredebrenger op weg te gaan. Geweldloos én maatschappelijk betrokken.

‘vrede laat ik u, mijn vrede geef ik u’

Een vergelijking dringt zich op: eeuwen eerder was er die man uit Nazareth, Jezus, die geweldloos op weg ging om mensen te bemoedigen, te vermanen en te helen. En steeds heeft hij hen uit het slijk getrokken, op hun voeten gezet en teruggegeven aan het leven, met de woorden: ga in vrede. Of hij zegende mensen die hem wilden volgen op zijn weg: ‘vrede laat ik u, mijn vrede geef ik u’.

Vrede is de weg, juist ook in tijden dat er geen vrede is! Maar die vredesweg stelt hoge eisen aan ieder van ons in die zin, dat we om te beginnen met onszelf in het reine zouden moeten komen. Dat is op zichzelf al een weg van vallen en opstaan. Maar het is ook een weg van loutering, van groei naar een besef van wat belangrijk is in jouw leven en wat belangrijk is in het leven van mensen om je heen. Dan is er geen plaats meer voor haat of afgunst en de kracht die zo vrijkomt kun je inzetten om – hoe bescheiden ook – mee te bouwen aan de weg naar een meer vreedzame samenleving.

Moge de Vredesweek van 2022 ons inspireren om vol te houden, te bemoedigen, te blijven hopen, óók in de dagen, weken en maanden die nog zullen volgen,

IN VREDES NAAM!

* 2 Kron. 15, 5
** Ps. 34, 15

Tekst: Machteld van Woerden
Beeld: Priscilla Du Preez