Hoop is een kerstcake
De kerstmusical van de kinderen van de zondagsschool in de DoRe-gemeente Leiden gaat dit jaar over hoop. Natuurlijk is dat begrip andere jaren nooit ver weg, maar vaak ligt de nadruk op licht en warmte. Deze keer gaat het expliciet over hoe je ‘van sloop naar hoop’ komt: uiterst actueel in een tijd waarin we dagelijks in het nieuws zoveel vernietiging te zien krijgen. In de adventsweken wordt tijdens het kindermoment aan het begin van de dienst aan de mensen in de kerk gevraagd waar zij hoop van krijgen. Dat inspireerde mijn echtgenoot om deze vraag tijdens de koffie op zijn werk te stellen. De meeste antwoorden lagen in de lijn van die op de zondagochtend in de kerk: familie, vrienden, plekken waar mensen ondanks oorlog en tegenstelling toch in gesprek blijven….
Eén antwoord was van andere orde. Het kwam van iemand die The Great British Bake Off het meest hoopvolle van alles vond. Het is de Engelse versie van het tv-programma Heel Holland Bakt, waarin elk jaar twaalf mensen strijden om de titel ‘Beste thuisbakker van het land’. Hoe kan zo’n wedstrijd voor iemand het meeste hoop bieden, als er ook mensen zijn die met gevaar voor eigen leven dictatoriale regimes omverwerpen, of gesprekken organiseren tussen Palestijnen en Israëlieten, of hulp bieden in vluchtelingenkampen in Soedan, of als vrijwilliger mensen bijstaan in een hospice?
Elkaar helpen in het heetst van de strijd
Het antwoord was verrassend. Heel Holland Bakt is een wedstrijd, bedoeld om mensen met elkaar te laten concurreren, ze tegen elkaar te laten strijden om te bepalen wie het beste is. Het gaat om winnen en verliezen en er kan tenslotte maar één winnaar zijn. Toch zie je dat de bakkers elkaar helpen, zelfs in het heetst van de strijd. Ze geven elkaar tips en praktische hulp die hun eigen kansen op de overwinning verkleinen. En dat levert aan het eind van elke aflevering prachtige en lekkere taarten en koekjes op. Belangrijker dan wie de uiteindelijke winnaar is, is dat de deelnemers allemaal van bakken houden!
We zouden met de evangelist Johannes kunnen zeggen dat de duisternis van het elkaar bestrijden er niet in is geslaagd het licht van liefdevolle samenwerking te overmeesteren. Of we kijken naar Lucas die in zijn kerstverhaal scherpe tegenstellingen schildert. Aan de ene kant de geschiedenis van keizer Augustus die een volkstelling wil houden en mensen dwingt te gehoorzamen aan dit grote plan. Aan de andere kant een kind in de voederbak, in een stal omdat er geen plaats is in de herberg. We ruiken als het ware in die omstandigheden de geur van armoede en hopeloosheid. En toch vertelt het verhaal dat in de geboorte van dit kind de hoop voor de wereld besloten ligt…
Zo vertellen de evangeliën én een bakwedstrijd dat we onze hoop niet moeten zoeken in grote plannen, hoe veelbelovend die ons ook worden voorgespiegeld. Nieuw begin is te vinden in de contrasterende kleine verhalen die onder en tussen de grote gebeurtenissen spelen. Daar wordt het licht geboren in de duisternis. In plaats van ons zand in de ogen te laten strooien door de keizer, of de bedenkers van een tv-programma die zelfs van het bakken van taart een wedstrijd willen maken, kunnen we onze ogen beter richten op de stal en op de samenwerking die bij de warme ovens plaatsvindt.
Aan welke kant staan we, waar vertrouwen we op?
Daarmee is de grote geschiedenis – alles wat we dagelijks in het nieuws horen over het klimaat, oorlog, honger en vernietiging – niet plotseling verdwenen. Het stelt ons wel de vraag aan welke kant wijzelf staan en in wie we ons vertrouwen stellen. In keizer Augustus en koning Herodes met hun grote plannen die ons oplossingen en groeiende gouden bergen beloven? Of staan we aan de kant van degenen die te lijden hebben onder de grote geschiedenis? Durven we ons aan die kant te wagen, zelfs als het, zoals bij dat kind in de stal, tientallen jaren duurt voordat we een begin van verandering zien? Het is een risico en de uitkomst is niet zeker, maar wel hoopvoller dan wat er nu speelt.
In dit licht bezien is The Great British Bake Off inderdaad het meest hoopvolle dat er in de wereld gebeurt. Het is een spiegel, een les in het loslaten van schijnbare zekerheden en een weg om te gaan. Het nieuwe en onverwachte kan zitten in iets kleins als een cake. Dus laten we deze Kerst allemaal een kerstcake bakken en die midden op tafel zetten als teken van hoop. Een contrast met het dagelijks nieuws en een herinnering aan hoe wij bedoeld zijn: niet als concurrenten, maar als helpers en medemensen.
Tekst: Sonja van der Meulen
Beeld: Joanna Stolowicz
