Dansen als verzet

Op een dag slaat Adam Dawoud¹ (31) zijn laptop open en ziet een video op YouTube. Zijn scherm wordt gevuld met beweeglijke, vloeiende dans. Zoiets heeft hij nog nooit eerder gezien in Gaza-Stad, de plek waar hij als vluchteling² is geboren. ‘Die video heeft mijn leven veranderd. De bewegingen fascineerden me, ik móest ze imiteren. Het dansen gaf me een gevoel van heling en vrijheid. Vanaf dat moment vond ik mijn medicijn tegen alle ellende en leed.’

Zoals voor elk kind voelt opgroeien in Gaza voor Adam heel normaal. ‘Wat je om je heen ziet, wat er gebeurt, wat je meemaakt – dat is hoe het leven is. Tenminste, dat denk je als kind. Gaza is de plek waar je je vrienden ziet, waar de gemeenschap voor elkaar zorgt, elkaar steunt. Opgroeien in Gaza, met haar gebouwen, boerderijen, het prachtige strand en natuurlijk ook de grens, heeft zijn eigen schoonheid. De schoonheid van mensen, van familie die voor elkaar zorgt. Maar als kind voel je ook al de moeilijke kant van het leven. De zware omstandigheden, de bezetting, het leven als in een openluchtgevangenis.

Soms, als ik terugkwam van school, was er weer een bombardement geweest. Op het nieuws zag ik doden en gewonden. Voor mij was dat normaal. Zo zag het leven eruit dacht ik. Toch voelde ik diep van binnen wel dat het niet klopte. Ik ervoer veel verschillende emoties: blijdschap over de pracht van onze stad, maar ook veel verdriet en pijn voor mijn volk.’

Op het nieuws zag ik doden en gewonden. Voor mij was dat normaal.

De zee spreekt tot Adams verbeelding. ‘Vaak keek ik door het raam, uitkijkend op de stad en onze prachtige zee. En altijd vroeg ik me af: wat is daarachter? Zijn er op deze aarde écht andere mensen, andere talen, andere landen? Ik kon het me niet voorstellen.’

Dansen als medicijn
‘Tot mijn veertiende kende ik eigenlijk alleen de traditionele Palestijnse dans, de dabke³. Als kind doe je dan met je vriendjes de volwassenen een beetje na. Maar toen ik die YouTube-video zag, veranderde mijn leven. Ik kan me de beelden nog exact voor de geest halen: een vloeiende, zwaaiende dynamiek waarbij mensen hun hele lichaam in beweging brachten. Ik was volledig gefascineerd. Zodra ik de bewegingen imiteerde en begon te dansen, voelde ik de helende kracht ervan. Het gaf me een gevoel van genezing en vrijheid.

Door te dansen en elk afzonderlijk deel van mijn lichaam te bewegen, voelde ik me beter verbonden met mijn lijf. Alle stress en alle blokkades in het lichaam kon ik door het dansen loskrijgen. Zo kwam ik in contact met alle pijn die ik had ervaren. Dat voelde als een opluchting: eindelijk kon ik al mijn verhalen, mijn leed, bevrijden door te dansen.’

Eindelijk kon ik al mijn verhalen, mijn leed, bevrijden door te dansen.

Vanaf dat moment is Adam niet meer gestopt met dansen. ‘Elke dag danste ik. Zodra ik opstond, voor en na schooltijd, zelfs ‘s nachts – wanneer de stad volledig zonder elektriciteit zat – danste ik in het donker. Dansen werd mijn licht. Het lichtte mijn leven op.’

Eigen weg
Lang niet iedereen kon het vrije dansen van Adam waarderen. ‘In Gaza kenden we deze vorm van dans niet. En wanneer mensen iets niet kennen moeten ze eraan wennen. Dan oordelen ze. Sommige religieuze of traditionele mensen vonden het niet gepast dat een man danst. Ook mijn ouders hadden er moeite mee. Zij verwachtten dat ik dokter, rechter of ingenieur zou worden. Mijn vader gaf me zelfs een ultimatum: óf ik stopte met dansen en maakte mijn rechtenstudie af, óf ik was niet meer welkom… Ik heb mijn spullen gepakt en ben voor een paar dagen vertrokken.’

Hoewel het thuis flink wat ruzie oplevert gaat Adam door met zijn passie. Hij blijft dansen, treedt op en deelt zo zijn ‘medicijn’ met anderen. ‘Ik kreeg contact met een paar andere artiesten. Samen traden we op in scholen en ziekenhuizen door heel Gaza, soms vijf keer per dag. We dansten, maakten muziek, probeerden een klein beetje geluk te verspreiden en vooral de kinderen te steunen.’ Het zijn zijn mooiste herinneringen aan de tijd in Gaza. ‘Het beeld dat ik voor altijd bij me draag zijn de blije kinderen bij elk optreden. Hoe hun gezichten en lichamen oplichtten. Hoe ze achter ons busje aanrenden, met honderden tegelijk: ‘Oom Adam, ga nog niet weg! We willen meer dansen!’

Oom Adam, ga nog niet weg! We willen meer dansen!

Ontwikkeling
‘Op een dag zag ik Arabs Got Talent. Ik wist: hier wil ik mijn talent laten zien.’ In 2016 stuurt Adam een dansvideo op en doet auditie. Als door een wonder kan hij Gaza verlaten voor de opnames van de talentenjacht in Libanon. Hij haalt zelfs de halve finales. Maar de grens met Gaza wordt weer gesloten en van zijn deelname aan de halve finales komt het niet. ‘Nergens kon ik naartoe. De grens met Gaza was potdicht.’ Door een aaneenschakeling van ‘spontane gebeurtenissen’ belandt Adam uiteindelijk in Jordanië. Daar raadt iemand hem aan auditie te doen voor een dansopleiding in Amsterdam.

‘Wonderbaarlijk genoeg werd ik aangenomen, mijn visumaanvraag werd goedgekeurd en ik kon naar Nederland verhuizen. Maar mijn familie heb ik sindsdien niet meer gezien. Die heb ik al negen jaar moeten missen.’

Het is nu twee jaar verder en Adams relatie tot dansen verandert. ‘Toen ik in Gaza was had ik het voortdurend zwaar en was het dansen nodig om dat te verlichten. Hier in Amsterdam voel ik voor het eerst in mijn leven dat dansen ook opluchting kan geven. Ik heb een gevoel van stilte ontdekt, een gevoel van vrede. Ik begon te beseffen dat ik niet verdrietig hoef te zijn of intens te lijden om te kunnen dansen. Nu dans ik ook als ik blij ben, als ik me vredig voel.’

Nu dans ik ook als ik blij ben, als ik me vredig voel.

Tegelijkertijd wordt zijn thuisland continu gebombardeerd en heeft Adam veel zorgen om zijn familie, vrienden en zijn volk. ‘Ik kijk naar al mijn Palestijnse vrienden, zie hun intense leed. Door te dansen vind ik de balans om dóór te gaan. Dansen heeft mijn leven gered: nu wil ik dans inzetten om ook anderen te helpen. Op dit moment ben ik in India om me te verdiepen in bewegings- en danstherapie. Zodra de grens met Gaza opengaat, ga ik die kant op. Dan ga ik mijn volk zoveel mogelijk helpen de pijn te verlichten door te bewegen.

Ik ben onderdeel van een groter verhaal: het verhaal van de kinderen die opgroeien in Gaza, het verhaal van het Palestijnse volk. Ik geef niet op en verzet mij. Door te blijven lachen, door te blijven geloven in een betere wereld, door te blijven dansen! Dat is mijn vorm van verzet.’

1. Meer informatie over Adam en zijn passie voor dans vind je via www.adamdawoud.nl. ↩︎
2. De grootouders van Adam moesten in 1948 uit hun geboorteplaats Askelon vluchten. ↩︎
3. Dabke (‘stampen’ in het Arabisch) is een Levantijns-Arabische volksdans, een mengeling van cirkeldansen en line-dancing ↩︎

Dit interview verscheen eerder in Mondig 6 van 2024.

Tekst: Sophia Mons
Beeld: Adam Dawoud

Artikel uit Laten we dansen

‘Soms, als ik terugkwam van school, was er weer een bombardement geweest. Op het nieuws zag ik doden en gewonden....

Bekijk deze publicatie