‘Klaar voor vrede’ 4 (met gespreksvragen)

Deel 4 tot slot: Zijn we klaar, zijn we vaardig voor vrede?
In het vierde deel komt prof. Fernando Enns tot conclusies rond zijn vraag of we fit en klaar zijn voor vrede. Hij stelt dat de militarisering van de samenleving en politiek gevaarlijk is. ‘Het kwaadaardige aan geweld is, dat als je eenmaal betrokken raakt bij het ‘spel’, je een spiegelbeeld kunt worden van wat je eigenlijk wilde bestrijden’, zo schrijft hij. Geweld kan mensen veranderen in precies datgene wat ze wilden bestrijden. Vrede moet beginnen in onze gedachten en de manier waarop we praten. Als we vredelievend willen zijn is het belangrijk te luisteren naar de mensen wier stem meestal nauwelijks wordt gehoord: de slachtoffers en de familieleden van diegenen die zijn gedood en verwond.  

Maatschappelijke organisaties moeten beter samenwerken, volgens Enns. Kerken kunnen een belangrijke rol spelen. Zij hebben een goed netwerk en kunnen elkaar aanspreken op hun christelijke getuigenis/belijdenis. Zij zouden ook hun overheid moeten oproepen geweldloze middelen te ondersteunen en tot het uiterste te benutten. Economische sancties werken alleen als ze werkelijk consequent worden gehandhaafd, zelfs als ze leiden tot economische schade voor het eigen land. Diplomatie moet worden ondersteund, zelfs als het initiatief niet vanuit ‘het Westen’ komt, maar van een land dat doorgaans als concurrent of vijandig wordt beschouwd. Vrede is belangrijker dan macht. 

Vrede is belangrijker dan macht

Enns roept kerken op zich duidelijk uit te spreken tegen oorlog. Oorlog is geen lot waaraan men zich moet onderwerpen. Het verhaal van Kaïn en Abel toont dat geweld weliswaar een realiteit is, maar dat die realiteit niet hetzelfde is als legitimiteit. Oorlog is geen lot waaraan men zich eenvoudigweg moet – of mag – onderwerpen, aldus Enns. 

Hij besluit met een gedicht van de joodse dichteres Hilde Domin (1909-2006): 

Abel sta op 
er moet opnieuw gespeeld worden 
dagelijks moet er opnieuw gespeeld worden 
dagelijks moet het antwoord nog voor ons zijn 
het antwoord moet ja kunnen zijn 
als je niet opstaat Abel 
hoe zal het antwoord 
dit enig belangrijk antwoord 
ooit veranderen 
we kunnen alle kerken sluiten 
en alle wetboeken afschaffen 
in alle talen van de wereld 
als jij maar opstaat….[etc] 

Uit: Hilde Domin, Een roos als enig houvast. Vertaling en nawoord Christiaan Germonpré. Pablo Nerudafonds vzw/Poëzie, St.-Clarastraat, B.-8000 Brugge. 

Vragen voor bespreking in een groep
1. Enns stelt dat kerken zich meer zouden moeten uitspreken tegen oorlog. In hoeverre spreekt uw gemeente zich uit tegen oorlog, waar ook op de wereld? En in hoeverre tegen onverdraagzaamheid of onrechtvaardigheid in de lokale of nationale politiek? Zou u graag zien dat uw gemeente uitgesprokener was? Waarom wel (of niet)? 

Tekst: Iris Speckmann
Beeld: Alice Donovan Rouse